AĞAÇ TRANSPLANTASYONU

Ağaç Transplantasyonu; bir ağacın çeşitli amaçlarla, bulunduğu yerden uygun bir şekilde alınması, istenilen bir alana taşınması ve dikilmesi olarak tanımlanmaktadır.

Günümüzde ağaç yetiştirme tekniği ve teknolojideki gelişmelere paralel olarak çok büyük ağaçların (gövde çapı 120 cm’ e kadar olan) nakli de mümkün hale gelmiş ve ağaç transplantasyon uygulamaları gelişmiş ülke kentlerinde giderek yaygınlaşan bir uygulamaya dönüşmüştür. Bu da özellikle çevre ve yeşil alan düzenleme çalışmalarında büyük önem taşımaktadır. Zira ağaç transplantasyonu sayesinde çok kısa süre içinde büyük bitkilerle kaplı yeşil alanlar tesis edilebilmekte, böylece uzun yıllar bekleme zorunluluğu ortadan kalkmaktadır.

Ağaç transplantasyon çalışmalarında genellikle, yaprağını döken türler ve meyve ağaçları taşınması kolay ağaç türlerindendir. Genellikle ılıman iklimlerde yapraklı türlerde yaprak döküldükten sonra yani vejetasyon mevsimi dışında, sert iklimlerde ise toprak donmadan ağaçlar sökülüp taşınmalıdır. Ağaç transplantasyon çalışmalarının vejetasyon mevsimi dışında yapılması, taşınan ağaçların sağlık durumları açısından daha olumlu sonuçlar vermektedir. Büyük ağaçların transplantasyonunda, seçilen ağacın türü ile bu ağacın bulunduğu yerin toprak özellikleri, başarıyı büyük ölçüde etkiler. Her ağaç türünü aynı başarıyla taşımak mümkün değildir. Genel bir kural olarak yüzeysel kök sistemine sahip ağaçlar, kazık kök sistemine sahip ağaçlardan daha kolay taşınır. Dişbudak, karaağaç, ıhlamur, Akçaağaç, bazı meşe türleri, kavak, söğüt, mazı, servi gibi pullu yapraklı konifer ve palmiyeler büyük başarıyla taşınan ağaç türlerine örnek olarak gösterilebilir. Kayalık alanlarda ya da kumlu topraklarda yaşayan bir ağacı taşımak, kökleri muhafaza edebilecek bir kök balyası oluşturmanın bu tür zeminlerde çok güç olması nedeniyle hemen hemen imkansızdır. Ağaçlar genel olarak günümüzde ‘rutbolomo’, ‘balyalama’, ‘kasalama’ ve ‘mekanik ağaç taşıyıcıları’ gibi çeşitli yöntemlerle taşınabilmektedir.

Ağaç nakillerinin başarısında genel olarak;

– Ağacın türü,
– Ağacın boyutları,
– Ağacın yaşı,
– Toprak özellikleri,
– Topografik koşullar,
– Ağacın sağlık durumu,
– Nakil yöntemi ve teknolojik olanaklar,
gibi belirleyici faktörler rol oynar.

Ağaç transplantasyon aşamalarını 5 ana başlık altında toplamak mümkündür

1-Hazırlık

• Taşınacak ağaçların topraklı taşıyıcı kök çapı belirlenmeli ve araziye işaretlenmelidir.
• Bu topraklı kök çapı ağaçların bulunduğu mekana ve çevresindeki yapılara göre değişmektedir.
• Taşınacak ağaçlar, taşıma işleminden önce 1/3 oranında tepe budamasına tabii tutulmalıdır(yapraklı ağaçlar).
• Budama işlemlerinin uzman bir ekip tarafından yapılması gereklidir.

2-Kazı, Söküm ve Kök Çevresinde Alınacak Tedbirler

• Ağacın topraklı kök çapı belirlenip arazide işaretlendikten sonra, toprak nemli iken kazı işlemine başlanmalıdır.
• Belirlenen kök çapının etrafı ağaca zarar vermeyecek şekilde açılmalıdır.
• Ağaç ve köklerin içinde yer aldığı toprak kütlesini taşımaya hazır hale getirmek için önce ağacın kütlesi, vinç yardımıyla askıya alınmalıdır.
• Askı sırasında gövdenin zarar görmemesi için askı halatlarının gövdeye temas ettiği yerler çuval bezinden sargılar ile beslenecektir.
• Toprak kütlesinin taşıma sırasında dağılmaması için de etrafı çuval bezi ve çemberler İle balyalanacaktır.

3-Taşıma

• Transplantasyon aşamasında, ağaçların boyutlarına ve ağırlıklarına uygun taşıma araçları kullanılmalıdır.
• Taşıma işi, mekanik ağaç taşıyıcıları veya hareketli vinçler ile yapılabilir.

4-Dikim

• Dikimde dikkat edilmesi gereken en önemli konu dikim çukurunun hazırlanmasıdır.
• Dikim çukurunun dibine 30 cm kalınlığında organik gübreli toprak konulmalıdır.
• Dikim çukurunun derinliği kök kitlesinin yüksekliğinden fazla olmamalıdır.
• Dikim çukuru fazla derin olursa, kök boğazının üstündeki gövde kısmının toprakla örtülmesi sonucu gövdenin çürümesi veya enfekte olması tehlikesi ortaya çıkar.
• Taşınan toprak kütlesi ile dikim çukuru arasında kalan boşluklar gübreli toprak ile doldurulması gerekir.
• Bu işlem sırasında toprak içinde boşluk oluşumunu engellemek için gübreli toprağın ince tekstürlü olması, iyi sıkıştırılması ve sık aralıklarla sulanması gerekmektedir.

5- Bakım

Dikimden sonra ağaçların; hem rüzgardan devrilmelerini önlemek, hem de toprakta oynamak suretiyle tutma başarısını azaltmamak için ağaçlar en az üç noktadan kazıklarla kuşaklanmalıdır.

• Sulama ihmal edilmemeli ve özellikle vejetasyon başladıktan sonra daha sık sulanmalıdır ve sulama işlemi birkaç yıl sürdürülmelidir.
• Mantar enfeksiyonları ihtimali olan yerlerde dikim çukuru ve kök sistemi ilaçlanacaktır.

KAYNAK ( İBB-ÇEVRE MÜH. M.AVŞAR SAĞLAM)